21 jan Ziekenhuisverplaatste zorg: voor paal liggen in het ziekenhuis?

Het ministerie van VWS is helemaal enthousiast over het zo dicht mogelijk bij huis organiseren van hulp. Een van de vehikels die daarvoor is opgetuigd is de Ziekenhuisverplaatste Zorg (Medisch Specialistische Verpleging Thuis). Dat zijn medische (be)handelingen (zoals infuustherpie, drainages enz.) die thuis worden uitgevoerd in plaats van dat de patiënt in het ziekenhuis hoeft te blijven liggen. Maar de echte verschuiving van ziekenhuiszorg naar huis of 1,5 lijnscentra, komt moeizaam van de grond.

Jef Mol Msc. MHA van 22graden deed onderzoek naar Ziekenhuisverplaatste Zorg en samenwerkingmodellen voor ziekenhuizen en thuiszorgorganisaties.

Onderzoek

Er werd een casestudy verricht op verzoek van een zorgorganisatie (anoniem). Alle relevante beleidsdocumenten van VWS, Actiz, NVZ, ZN, NZa, CVZ en het zorginkoopbeleid werden geanalyseerd. Daarnaast werden in totaal 19 interviews gehouden met artsen, managers van ziekenhuizen, managers en bestuurders van thuiszorgorganisaties, (transfer)verpleegkundigen en met diverse beleidsambtenaren. Centraal stond de vraag hoe er een impuls kan worden gegeven aan de ontwikkeling van ziekenhuisverplaatste zorg in Nederland.

Discussie

Uit het onderzoek blijkt dat ziekenhuisverplaatste zorg een weerbarstig dossier is. Grofweg zijn er drie discussiepunten die spelen.

Er is discussie over het tarief dat wordt geboden voor ziekenhuisverplaatste zorg in de thuissituatie. Thuiszorgorganisaties stellen dat het te laag is om kostendekkend dit product te leveren. Zorgverzekeraars Nederland is het hier niet mee eens. Een mislukte poging voor een gezamenlijk voorstel richting NZa leidt ertoe dat de partijen al meer dan 1,5 jaar wachten op uitsluitsel van of nader onderzoek door de NZa.

Een tweede punt van discussie is de wijze waarop de ziekenhuisverplaatste zorg het beste kan worden ingekocht. Zorgverzekeraars zouden ziekenhuisverplaatste zorg graag inkopen bij ziekenhuizen. Dat maakt de medische verantwoordelijkheid helder en zorgt voor prikkels om ligduur en behandelkosten te drukken. Maar de ziekenhuizen staan er niet om te trappelen om zelf te extramuraliseren, laat staan zelf onderaannemingscontracten te sluiten met bijvoorbeeld thuiszorgaanbieders en toe te zien op de kwaliteit.

Als laatste is er nog het punt van de regionale functie. Ziekenhuisverplaatste zorg stelt hoge eisen aan oproepbaarheid en bereikbaarheid (24/7) van (specialistisch)verpleegkundigen. Dat terwijl het volume laag is en het adherentiegebied van een ziekenhuis meestal vrij groot. Het beste kan een en ander regionaal georganiseerd worden om inefficiënties te voorkomen, daar is iedereen het over eens. En ondanks dat de NMa mogelijkheden biedt voor samenwerkingen om dit soort inefficiënties te voorkomen, speelt dan het positiespel toch vaak een rol. Daardoor ontstaan er separate teams voor ziekenhuisverplaatste zorg in bepaalde werkgebieden, met eigen processen/procedures. Dat is inefficiënt en zorgt voor veel onduidelijkheden bij diverse partijen.

Stakeholdersbelangen

De belangen van de betrokken stakeholders zijn (te) divers, daardoor zit het dossier op slot.

Thuiszorgaanbieders willen het product graag kostendekkend leveren en zien hier markt. Zij brengen de infrastructuur in. De verzekeraar heeft belang bij minder totale kosten en wentelt nu nog liever af op de AWBZ (risicoverevening). De ziekenhuizen willen efficiencyvoordelen halen, maar zitten niet te wachten op inkomstenverlies. Zij brengen wel een cruciaal element in: de patiënten en de medische eindverantwoordelijkheid. En de patiënt? Die loopt kwaliteit van leven mis door onterecht vaak/lang in het ziekenhuis te liggen.

Oplossingsrichtingen

Ziekenhuizen en thuiszorgaanbieders moeten hun belangen in lijn brengen. Dat kan door te kiezen voor organisatiemodellen als een joint venture. Verzekeraars maken zich op om flinke druk uit te oefenen op substitutie van zorg. Door vergroot inzicht in de DOT structuur wordt helder waar onterechte ligdagen ontstaan en zorg goedkoper kan worden georganiseerd. Binnen het huidige systeem is voor velen de status quo nog comfortabel, maar het is ook een morele plicht van directies en besturen om de handschoen op te pakken om onterechte ziekenhuiszorg te verschuiven naar de thuissituatie. Laat staan dat het verstandig is te anticiperen op de nabije toekomst.

Doorpraten? Wij ondersteunen in samenwerkingstrajecten tussen ziekenhuizen en thuiszorg. Neem dan gerust contact op.